Als partner van North Water werkt WLN mee aan het ontwikkelen van alternatieven voor drinkwater. Met Google als eerste grote afnemer is in Garmerwolde een waterzuivering gebouwd om de industrie in de Eemshaven te voorzien van voldoende zoet water.

Een datacentrum duurzaam koelen met gezuiverde poep en plas. Het klinkt misschien raar maar over een paar jaar kan het maar zo werkelijkheid zijn. De eerste stap is al gezet, in Garmerwolde, bij de RWZI aan het Eemskanaal. Daar levert de nieuwe industriewaterzuivering van North Water via een leiding van dertig kilometer sinds mei 2021 water aan het datacentrum van Google in de Eemshaven: nu al één van de grootste van Europa. North Water tekende samen met WLN voor het ontwerp van de zuivering.

“Deze aanpak biedt echt enorme kansen voor de toekomst,” vertelt Erwin Beekman van North Water, die samen met de experts van WLN werkte aan de recent geopende industriewaterzuivering in Garmerwolde. Waar de fabriek nieuw is, zijn de gedachten erachter al wat ouder. Veel industrie in de Eemshaven en Delfzijl gebruikt nu nog drinkwater voor de (koel)processen. Als dat voldoende voorhanden is, hoeft dat geen probleem te zijn. Maar: de vraag naar drinkwater groeit. Bovendien staan de bronnen onder druk. “Daarom zijn we jaren geleden al op zoek gegaan naar duurzame alternatieven. Sterker: de oprichting van North Water hangt er direct mee samen: het vinden van goede alternatieven voor het gebruik van drinkwater in de industrie.”

Voor de Eemshavencentrale van RWE is jaren geleden al eens zo’n alternatief uitgedacht. RWE zat daar aanvankelijk op het spoor van het ontzouten van zeewater. Toen is geopperd om zoet water vanuit het Eemskanaal te gebruiken. Dat is een heel stuk duurzamer, zowel op het vlak van energie als het gebruik van chemicaliën. “We waren dichtbij, maar uiteindelijk koos RWE voor de veilige route. Op dat moment logisch. Ze vreesden vertraging en een langdurig vergunningstraject. Voor ‘onze’ zoetwateroplossingen diende namelijk wel een kilometerslange leiding aangelegd te worden.”

Niet lang daarna, rond 2012, deed zich een nieuwe kans voor. Het begon allemaal wel wat schemerig. “Als Google ergens een project wil starten, is dat eigenlijk altijd zo. Ze willen hun positie niet te snel bekend maken. Zo gingen ze in de Eemshaven aanvankelijk schuil achter de naam Saturn. Snel werd duidelijk dat sprake zou zijn van een forse watervraag. Nadat Google zijn komst officieel had bekendgemaakt ging het meteen in volle vaart vooruit. Het terrein in de Eemshaven werd aangekocht en de gesprekken over de waterlevering werden gestart.”

“Samen met WLN hebben we Google overtuigd dat het gebruik van zoet oppervlaktewater uit het Eemskanaal, direct naast de RWZI Garmerwolde, interessant kon zijn voor de koeling van het datacentrum, zowel op het vlak van duurzaamheid als leveringszekerheid. De RWZI ligt ver genoeg van zee om een laag zoutgehalte in het kanaal te hebben en het geeft de mogelijkheid om in de toekomst te onderzoeken of effluent uit de RWZI Garmerwolde als bron kan worden gebruikt. Dit sloot goed aan, omdat Google de ambitie had en heeft, om in de Eemshaven het duurzaamste datacentrum van de wereld te bouwen. Het is echt een joint partnership geworden tussen North Water en Google, met WLN als adviseur. Mooi is ook dat het multiclient is, wat betekent dat we ook water mogen leveren aan andere partijen. Als Apple, Facebook of Microsoft voorbijkomt, zullen we dat wel even moeten bespreken maar verder liggen de opties open, ook voor kleinere datacentra.”

“Momenteel nemen we voor de waterfabriek nog oppervlaktewater in uit het Eemskanaal. Binnen pakweg vijf jaar verwacht ik dat we voor een belangrijk deel over kunnen op effluent. Nu wordt dat effluent vanuit de RWZI nog geloosd op het Eemskanaal. We zitten dus niet voor niets in Garmerwolde. Allereerst heeft de RWZI hier een forse omvang. Dat is in combinatie met het kanaalwater goed voor de leveringszekerheid. Daarnaast zitten we relatief dicht bij de bron: aan het begin van het Eemskanaal. Daardoor is het water hier schoner dan verder ‘stroomafwaarts’.”

Natuurlijk is het allemaal niet vanzelf gegaan. Leg maar eens een leiding van dertig kilometer. Na jaren van voorbereiding werd in 2019 begonnen met de realisatie. De bouwers van de zuivering en die van de leidingen hadden een weddenschap wie als eerste klaar zou zijn. Enigszins onverwacht bleken dat de bouwers van de leiding te zijn. Zij waren in januari 2021 al klaar. “Dat zegt veel over de zorgvuldigheid van het proces, waarin we 88 landeigenaren mee moesten krijgen. Voor veel boeren is dat nogal een belasting. Soms ben je op een plek maar een paar weken bezig maar als het tegenzit, kan het zo veel meer worden. Dankzij een goede samenwerking met LTO en de betrokken boeren is het gelukt. Mooi is ook dat we werk van werk hebben kunnen maken. Want als de boel toch openligt, waarom dan niet meteen ook andere kabels en leidingen meenemen? En zo ligt er nu ook een datakabel en een drinkwaterleiding op dezelfde plek.”

WLN controleert het water constant, zowel met sensoren op afstand als via monsters, die ter plekke worden genomen. Zo wordt de kwaliteit van het water dat aan Google wordt geleverd nauwlettend in de gaten gehouden. Eénmaal in de koeltorens van Google wordt het water uit Garmerwolde een factor vijf ingedikt. Het is daarmee brak, maar nog lang niet zo zout als zeewater. Na gebruik biedt het brakke water in principe nog kansen voor hergebruik, voordat het op zee geloosd wordt. “Daar is in de toekomst nog meer duurzame winst uit te halen. Bovendien kunnen we nog veel meer capaciteit aan. In het begin draaide de fabriek op 100 kuub water per uur. Volgens de prognoses kan dit uitgroeien naar 400 tot wel 1000 kuub per uur. Op deze manier kunnen we meegroeien met de groei van het datacentrum en ontstaan er kansen voor leveringen aan andere bedrijven. Zo zijn we al bezig met plannen voor een aftakking naar Delfzijl. Ook daar willen we een duurzaam alternatief bieden voor het gebruik van drinkwater en samen met WLN laten zien dat we tot veel in staat zijn.”